Điều ước quốc tế có phải văn bản quy phạm pháp luật không? Vị trí của Điều ước quốc tế trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật?

Nội dung chính

• Điều ước quốc tế có phải văn bản quy phạm pháp luật theo quy định mới nhất không?
• Vị trí của Điều ước quốc tế trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật?
• Việc ký kết Điều ước quốc tế được thực hiện theo nguyên tắc nào?

Điều ước quốc tế có phải văn bản quy phạm pháp luật theo quy định mới nhất không?

Căn cứ theo quy định tại Điều 2 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 quy định khái niệm văn bản quy phạm pháp luật như sau:

Văn bản quy phạm pháp luật

Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp luật, được ban hành đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục theo quy định của Luật này.

Đồng thời tại Điều 3 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 giải thích định nghĩa quy phạm pháp luật như sau:

Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung, có hiệu lực bắt buộc chung, được áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân, trong phạm vi cả nước hoặc trong đơn vị hành chính nhất định, do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền quy định tại Luật này ban hành và được Nhà nước bảo đảm thực hiện.

...

Theo đó, văn bản quy phạm pháp luật phải có hiệu lực bắt buộc chung trong phạm vi cả nước hoặc trong đơn vị hành chính nhất định, do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền quy định và được Nhà nước bảo đảm thực hiện.

Căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Điều ước quốc tế 2016 giải thích khái niệm Điều ước quốc tế như sau:

Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Điều ước quốc tế là thỏa thuận bằng văn bản được ký kết nhân danh Nhà nước hoặc Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với bên ký kết nước ngoài, làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo pháp luật quốc tế, không phụ thuộc vào tên gọi là hiệp ước, công ước, hiệp định, định ước, thỏa thuận, nghị định thư, bản ghi nhớ, công hàm trao đổi hoặc văn kiện có tên gọi khác.

...

Theo đó, Điều ước quốc tế thỏa thuận bằng văn bản được ký kết nhân danh Nhà nước hoặc Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với bên ký kết nước ngoài nên nó không phải được Nhà nước Việt Nam bảo đảm thực hiện.

Do đó, Điều ước quốc tế không phải là văn bản quy phạm pháp luật.

Điều ước quốc tế có phải văn bản quy phạm pháp luật không? Vị trí của Điều ước quốc tế trong hệ thống VBQPPL? (Hình từ Internet)

Vị trí của Điều ước quốc tế trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật?

Căn cứ theo quy định tại Điều 4 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 quy định trình tự của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật như sau:

1. Hiến pháp.

2. Bộ luật, luật (sau đây gọi chung là luật), nghị quyết của Quốc hội.

3. Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội với Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ với Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

4. Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước.

5. Nghị định, nghị quyết của Chính phủ; nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ với Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

6. Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

7. Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

8. Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; thông tư của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ; thông tư của Tổng Kiểm toán nhà nước.

9. Thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ.

10. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh).

11. Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

12. Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

13. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp huyện).

14. Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện.

Đồng thời, theo quy định tại khoản 1 Điều 6 Luật Điều ước quốc tế 2016 quy định về Điều ước quốc tế và quy định của pháp luật trong nước như sau:

Điều ước quốc tế và quy định của pháp luật trong nước

1. Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp.

2. Căn cứ vào yêu cầu, nội dung, tính chất của điều ước quốc tế, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ khi quyết định chấp nhận sự ràng buộc của điều ước quốc tế đồng thời quyết định áp dụng trực tiếp toàn bộ hoặc một phần điều ước quốc tế đó đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong trường hợp quy định của điều ước quốc tế đã đủ rõ, đủ chi tiết để thực hiện; quyết định hoặc kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện điều ước quốc tế đó.

Theo đó, Điều ước quốc tế sẽ được áp dụng trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn, trừ Hiến Pháp.

Như vậy, Điều ước quốc tế chỉ có vị trí thấp hơn Hiến pháp, nếu xét trong hệ thông văn bản quy phạm pháp luật thì Điều ước quốc tế sẽ đứng thứ hai sau Hiến Pháp.

Việc ký kết Điều ước quốc tế được thực hiện theo nguyên tắc nào?

Căn cứ theo quy định tại Điều 3 Luật Điều ước quốc tế 2016 nguyên tắc ký kết và thực hiện điều ước quốc tế được quy định như sau:

- Không trái với Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có lợi và những nguyên tắc cơ bản khác của pháp luật quốc tế.

- Bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, phù hợp với đường lối đối ngoại của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Tuân thủ điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.