Phương thức thuyết minh là gì? Ví dụ phương thức thuyết minh? Yêu cầu về nội dung giáo dục phổ thông ở các cấp học thế nào?

Nội dung chính

• Phương thức thuyết minh là gì? Ví dụ phương thức thuyết minh?
• Ngoài phương thức thuyết minh thì phương thức biểu đạt còn những phương thức nào?
• Yêu cầu về nội dung giáo dục phổ thông ở các cấp học thế nào?

Phương thức thuyết minh là gì? Ví dụ phương thức thuyết minh?

Phương thức thuyết minh là cách trình bày, giới thiệu, giải thích về một sự vật, hiện tượng, khái niệm… giúp người đọc, người nghe hiểu rõ và chính xác vấn đề. Đây là phương thức thường gặp trong các văn bản khoa học, giáo dục, báo chí và đời sống.

Đặc điểm của phương thức biểu đạt thuyết minh

- Cung cấp thông tin chính xác, khách quan: Không bày tỏ cảm xúc cá nhân mà chỉ giải thích, trình bày một cách rõ ràng.

- Ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu: Tránh từ ngữ mơ hồ, khó hiểu hoặc mang tính biểu cảm.

- Thường sử dụng các biện pháp thuyết minh: So sánh, liệt kê, phân loại, nêu ví dụ, dùng số liệu… để làm sáng tỏ vấn đề.

- Có thể kết hợp với các phương thức khác: Như miêu tả, biểu cảm, nghị luận để bài viết sinh động hơn.

Một số biện pháp thuyết minh phổ biến

- Định nghĩa, giải thích: Giúp làm rõ khái niệm.

- Liệt kê: Đưa ra các đặc điểm, yếu tố liên quan.

- So sánh: So sánh với sự vật, hiện tượng khác để dễ hiểu hơn.

- Dùng số liệu: Tăng tính chính xác và thuyết phục.

- Phân loại, phân tích: Chia nhỏ vấn đề để trình bày rõ ràng hơn.

Ví dụ phương thức biểu đạt thuyết minh?

Ví dụ 1. Thuyết minh về một sự vật – Cây lúa Việt Nam

" Cây lúa là cây lương thực quan trọng nhất của Việt Nam, gắn liền với nền văn minh lúa nước. Lúa thuộc họ Hòa thảo, có thân rạ, lá dài và hẹp, rễ chùm. Vòng đời của cây lúa gồm các giai đoạn: gieo mạ, cấy lúa, trổ bông và thu hoạch. Hạt lúa sau khi xay xát sẽ trở thành gạo – nguồn thực phẩm chính của người dân. Nhờ điều kiện khí hậu thuận lợi, Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới."

Ví dụ 2. Thuyết minh về một hiện tượng – Ô nhiễm môi trường

" Ô nhiễm môi trường là vấn đề nghiêm trọng toàn cầu. Nó xảy ra khi các chất độc hại như khí thải, rác thải, nước thải công nghiệp… xâm nhập vào môi trường tự nhiên, gây ảnh hưởng tiêu cực đến con người và sinh vật. Có nhiều loại ô nhiễm như ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, ô nhiễm đất. Nguyên nhân chủ yếu đến từ hoạt động sản xuất công nghiệp, giao thông và sinh hoạt hàng ngày. Để giảm thiểu ô nhiễm, chúng ta cần thực hiện các biện pháp như trồng cây xanh, sử dụng năng lượng sạch và phân loại rác thải."

Ví dụ 3. Thuyết minh về một món ăn – Phở Việt Nam

" Phở là món ăn truyền thống của Việt Nam, nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn trên thế giới. Thành phần chính của phở gồm bánh phở, nước dùng và thịt (bò hoặc gà). Nước dùng được ninh từ xương bò trong nhiều giờ, tạo nên vị ngọt tự nhiên. Khi ăn, phở được kết hợp với các loại rau thơm, hành lá, giá đỗ và nước chanh để tăng thêm hương vị. Hiện nay, phở đã trở thành biểu tượng ẩm thực của Việt Nam, được nhiều du khách quốc tế yêu thích."

Lưu ý: Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo

Phương thức thuyết minh là gì? Ví dụ phương thức thuyết minh? Yêu cầu về nội dung giáo dục phổ thông ở các cấp học thế nào? (hình từ internet)

Ngoài phương thức thuyết minh thì phương thức biểu đạt còn những phương thức nào?

Theo khoản 1 Mục VIII Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT quy định như sau:

VIII. GIẢI THÍCH VÀ HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

1. Giải thích thuật ngữ

a) Một số thuật ngữ chuyên môn sử dụng trong chương trình

- Giao tiếp đa phương thức: hình thức giao tiếp sử dụng nhiều phương tiện khác nhau, không chỉ phương tiện ngôn ngữ mà cả phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.

- Kiểu văn bản: các dạng văn bản dùng trong viết, được phân chia theo phương thức biểu đạt chính như văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận,...

- Loại văn bản (type): các văn bản có cùng mục đích giao tiếp chủ yếu, bao gồm: văn bản văn học (bộc lộ, giãi bày tình cảm), văn bản nghị luận (thuyết phục), văn bản thông tin (thông báo, giao dịch,...).

- Loại văn học (genre): loại hình văn bản văn học, gồm: truyện, thơ, kịch, kí.

- Năng lực ngôn ngữ: khả năng sử dụng các phương tiện ngôn ngữ (ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp,...) để đọc, viết, nói và nghe.

- Năng lực văn học: một biểu hiện của năng lực thẩm mĩ, là khả năng nhận biết, phân tích, tái hiện và sáng tạo các yếu tố thẩm mĩ thông qua hoạt động tiếp nhận và tạo lập văn bản văn học.

...

Như vậy, ngoài phương thức thuyết minh, thì phương thức biêu đạt còn có các phương thức tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận,...

Yêu cầu về nội dung giáo dục phổ thông ở các cấp học thế nào?

Theo khoản 2 Điều 30 Luật Giáo dục 2019 yêu cầu về nội dung giáo dục phổ thông ở các cấp học được quy định như sau:

- Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học sinh nền tảng phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, kỹ năng xã hội; có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có nhận thức đạo đức xã hội; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật;

- Giáo dục trung học cơ sở củng cố, phát triển nội dung đã học ở tiểu học, bảo đảm cho học sinh có hiểu biết phổ thông cơ bản về tiếng Việt, toán, lịch sử dân tộc; kiến thức khác về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, pháp luật, tin học, ngoại ngữ; có hiểu biết cần thiết tối thiểu về kỹ thuật và hướng nghiệp;

- Giáo dục trung học phổ thông củng cố, phát triển nội dung đã học ở trung học cơ sở, hoàn thành nội dung giáo dục phổ thông; bảo đảm chuẩn kiến thức phổ thông cơ bản, toàn diện và hướng nghiệp cho học sinh, có nội dung nâng cao ở một số môn học để phát triển năng lực, đáp ứng nguyện vọng của học sinh.