Độ lớn động đất là gì? Có mấy loại động đất? Nguyên nhân động đất? Độ lớn động đất bao nhiêu thì được cảnh báo và truyền tin?

Nội dung chính

• Độ lớn động đất là gì? Có mấy loại động đất?
• Độ lớn động đất bao nhiêu thì được dự báo, cảnh báo và truyền tin tại Việt Nam?
• Nguyên nhân động đất là gì?

Độ lớn động đất là gì? Có mấy loại động đất?

Căn cứ theo quy định tại khoản 38 Điều 5 Quyết định 18/2021/QĐ-TTg như sau:

Giải thích từ ngữ

Trong Quyết định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...

37. Cường độ chấn động trên bề mặt (ký hiệu I) là đại lượng biểu thị khả năng rung động do một trận động đất gây ra trên mặt đất và được đánh giá qua mức độ tác động của nó đối với nhà cửa, công trình, mặt đất, đồ vật, con người. Trong Quyết định này, cường độ chấn động trên bề mặt được đánh giá theo thang MSK-64 gồm 12 cấp (Phụ lục VIII Quyết định này).

Quan hệ giữa độ lớn động đất, loại động đất, cường độ chấn động, tác động và tần suất xuất hiện mỗi năm trên thế giới được nêu tại Phụ lục IX. Bản đồ phân vùng động đất trên lãnh thổ Việt Nam và vùng phụ cận thể hiện tại Phụ lục X Quyết định này.

38. Độ lớn động đất (ký hiệu M) là đại lượng đặc trưng cho mức năng lượng mà trận động đất phát và truyền ra không gian xung quanh dưới dạng sóng đàn hồi. Trong Quyết định này, độ lớn động đất sử dụng thang độ mô men. Động đất được phân thành các loại: Vi động đất (M<2,0), động đất yếu (2,0≤M≤3,9), động đất nhẹ (4,0≤M≤4,9), động đất trung bình (5,0≤M≤5,9), động đất mạnh (6,0≤M≤6,9), động đất rất mạnh (7,0≤M≤7,9) và động đất hủy diệt (M≥8,0).

39. Sóng thần là chuỗi sóng biển chu kỳ dài (từ vài phút tới hàng giờ), lan truyền với vận tốc lớn. Tùy theo độ sâu đáy biển, vận tốc lan truyền sóng thần có thể đạt từ 720 km/giờ trở lên.

Động đất, núi lửa phun trào và các vụ nổ dưới đáy biển (kể cả các vụ thử hạt nhân dưới nước), trượt lở đất, va chạm của các thiên thạch... xảy ra trên biển đều có khả năng gây ra sóng thần. Bản đồ các vùng nguồn phát sinh động đất có khả năng gây sóng thần ảnh hưởng tới Việt Nam thể hiện tại Phụ lục XI Quyết định này.

Như vậy, căn cứ theo quy định trên thì độ lớn động đất (ký hiệu M) là đại lượng đặc trưng cho mức năng lượng mà trận động đất phát và truyền ra không gian xung quanh dưới dạng sóng đàn hồi.

Trong Quyết định 18/2021/QĐ-TTg, độ lớn động đất sử dụng thang độ mô men.

Động đất được phân thành các loại sau đây:

- Vi động đất (M<2,0)

- Động đất yếu (2,0≤M≤3,9)

- Động đất nhẹ (4,0≤M≤4,9)

- Động đất trung bình (5,0≤M≤5,9)

- Động đất mạnh (6,0≤M≤6,9)

- Động đất rất mạnh (7,0≤M≤7,9)

- Động đất hủy diệt (M≥8,0).

Độ lớn động đất là gì? Có mấy loại động đất? Nguyên nhân động đất? Độ lớn động đất bao nhiêu thì được cảnh báo và truyền tin? (Hình từ Internet)

Độ lớn động đất bao nhiêu thì được dự báo, cảnh báo và truyền tin tại Việt Nam?

Căn cứ vào Điều 3 Quyết định 18/2021/QĐ-TTg có nêu như sau:

Các loại thiên tai được dự báo, cảnh báo và truyền tin

1. Bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên khu vực vùng biển phía Tây kinh tuyến 120° Đông, phía Bắc vĩ tuyến 05° Bắc và phía Nam vĩ tuyến 23° Bắc (sau đây gọi là Biển Đông, Phụ lục I Quyết định này) và trên đất liền lãnh thổ Việt Nam; bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động ngoài khu vực biển Đông, nhưng có khả năng di chuyển vào khu vực Biển Đông trong khoảng 24 đến 48 giờ tới.

2. Mưa lớn xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam; lũ trên các sông thuộc lãnh thổ Việt Nam và các sông liên quốc gia liên quan (Phụ lục II Quyết định này); ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy trên lãnh thổ Việt Nam.

3. Nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở đất, sụt lún đất do hạn hán trên lãnh thổ Việt Nam.

4. Gió mạnh trên Biển Đông; sương mù trên Biển Đông và trên đất liền Việt Nam.

5. Nước dâng trên vùng biển ven bờ và đảo của Việt Nam.

6. Lốc, sét, mưa đá, rét hại, sương muối trên lãnh thổ Việt Nam.

7. Cháy rừng do tự nhiên trên lãnh thổ Việt Nam.

8. Động đất có độ lớn (M) bằng hoặc lớn hơn 3,5 (theo thang Richter hoặc tương đương) ảnh hưởng đến Việt Nam.

9. Động đất có độ lớn trên 6,5 (theo thang Richter hoặc tương đương) xảy ra trên biển có khả năng gây ra sóng thần ảnh hưởng đến Việt Nam.

10. Sóng thần xảy ra do động đất ở vùng biển xa, có khả năng ảnh hưởng đến Việt Nam.

Như vậy, động đất có độ lớn (M) bằng hoặc lớn hơn 3,5 (theo thang Richter hoặc tương đương) ảnh hưởng đến Việt Nam thì sẽ được dự báo, cảnh báo và truyền tin.

Ngoài ra, đối với động đất có độ lớn trên 6,5 (theo thang Richter hoặc tương đương) xảy ra trên biển có thể có khả năng gây ra sóng thần ảnh hưởng đến Việt Nam thì cũng sẽ được dự báo, cảnh báo và truyền tin.

Nguyên nhân động đất là gì?

Căn cứ vào khoản 33 Điều 5 Quyết định 18/2021/QĐ-TTg có quy định như sau:

Giải thích từ ngữ

Trong Quyết định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...

30. Sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy hoặc hạn hán là hiện tượng đất bị tụt xuống thấp hơn so với khu vực xung quanh do tác động của các điều kiện nêu trên.

31. Cấp độ rủi ro thiên tai là sự phân định mức độ thiệt hại do thiên tai có thể gây ra về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và hoạt động kinh tế - xã hội.

32. Tình trạng khẩn cấp về thiên tai là tình huống khi các loại thiên tai quy định tại Điều 3 Quyết định này ở mức rủi ro thiên tai cấp độ 5, có khả năng gây thảm họa, thiệt hại nặng nề về tính mạng, tài sản, công trình hạ tầng, môi trường sinh thái.

33. Động đất là sự rung động mặt đất bởi sự giải phóng đột ngột năng lượng trong vỏ trái đất dưới dạng sóng địa chấn, có thể gây ra biến dạng trên mặt đất, phá hủy nhà cửa, công trình, của cải và sinh mạng con người.

34. Chấn tiêu là vị trí nguồn phát sinh ra trận động đất.

35. Chấn tâm động đất là hình chiếu theo chiều thẳng đứng của chấn tiêu lên bề mặt trái đất.

36. Độ sâu chấn tiêu là khoảng cách từ chấn tiêu đến chấn tâm.

...

Theo đó, động đất xảy ra do sự rung động mặt đất bởi sự giải phóng đột ngột năng lượng trong vỏ trái đất dưới dạng sóng địa chấn, có thể gây ra biến dạng trên mặt đất, phá hủy nhà cửa, công trình, của cải và sinh mạng con người.