Thành lập công đoàn cơ sở là do doanh nghiệp tự thành lập hay phải do quận đoàn quy định? Điều kiện trình tự thành lập công đoàn cơ sở cần đáp ứng những gì?

Nội dung chính

• Thành lập công đoàn cơ sở là do doanh nghiệp tự thành lập hay phải do quận đoàn quy định?
• Điều kiện thành lập công đoàn cơ sở cần đáp ứng những gì?
• Trình tự thành lập công đoàn cơ sở được tiến hành thực hiện như thế nào?

Thành lập công đoàn cơ sở (Hình từ Internet)

Thành lập công đoàn cơ sở là do doanh nghiệp tự thành lập hay phải do quận đoàn quy định?

Về việc thành lập công đoàn cơ sở, xin cung cấp thông tin hỗ trợ chị như sau:

- Theo quy định tại khoản 1 Điều 6 Luật Công đoàn 2012 về nguyên tắc tổ chức và hoạt động công đoàn:

"Điều 6. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động công đoàn

1. Công đoàn được thành lập trên cơ sở tự nguyện, tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ.

2. Công đoàn được tổ chức và hoạt động theo Điều lệ Công đoàn Việt Nam, phù hợp với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước."

Theo quy định tại khoản 1 Điều 170 Bộ luật Lao động 2019 như sau:

"Điều 170. Quyền thành lập, gia nhập và tham gia hoạt động của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở

1. Người lao động có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn theo quy định của Luật Công đoàn.

..."

Như vậy, việc thành lập công đoàn cơ sở là do doanh nghiệp chủ động, trong trường hợp người lao động muốn thành lập thì doanh nghiệp sẽ thành lập công đoàn tại cơ sở.

Điều kiện thành lập công đoàn cơ sở cần đáp ứng những gì?

Về điều kiện thành lập công đoàn cơ sở quy định tại Điều 11 Hướng dẫn 03/HD-TLĐ năm 2020 cụ thể như sau:

11. Điều kiện thành lập và hình thức tổ chức công đoàn cơ sở theo Điều 13

11.1. Công đoàn cơ sở được thành lập trong các đơn vị sử dụng lao động gồm:

a. Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế (bao gồm cả các công ty con trong nhóm công ty; chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp có trụ sở đặt tại địa phương khác).

b. Hợp tác xã có sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.

c. Đơn vị sự nghiệp công lập, ngoài công lập hạch toán độc lập.

d. Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.

đ. Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam có sử dụng lao động là người Việt Nam.

e. Cơ quan tổ chức khác có sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.

g. Trường hợp đơn vị sử dụng lao động không đủ điều kiện thành lập công đoàn cơ sở, hoặc theo nguyện vọng liên kết của người lao động, có thể thành lập công đoàn cơ sở ghép trong nhiều đơn vị sử dụng lao động.

11.2. Nghiệp đoàn cơ sở tập hợp người lao động tự do hợp pháp, gồm:

a. Lao động hành nghề vận tải, dịch vụ vận tải.

b. Lao động hành nghề thương mại, dịch vụ thương mại, văn hóa, thể thao, du lịch, y tế, y dược.

c. Lao động hành nghề khai thác, chế biến, nuôi trồng thủy sản, hải sản.

d. Lao động hành nghề cơ khí, xây dựng, điện tử, tin học.

đ. Thợ thủ công, mỹ nghệ, chế tác mỹ phẩm, hàng tiêu dùng...

11.3. Hình thức tổ chức công đoàn cơ sở

a. Tùy theo số lượng đoàn viên và tính chất, địa bàn hoạt động của doanh nghiệp, đơn vị lao động; số lượng đoàn viên của công đoàn cơ sở có thể tổ chức các công đoàn cơ sở thành viên, công đoàn bộ phận, tổ công đoàn.

b. Việc thành lập công đoàn cơ sở thành viên, công đoàn bộ phận do ban chấp hành công đoàn cơ sở quyết định; đồng thời phân cấp một số nhiệm vụ, quyền hạn và hướng dẫn nội dung cụ thể để công đoàn cơ sở thành viên, công đoàn bộ phận, tổ công đoàn tổ chức các hoạt động.

Như vậy, Công đoàn là tổ chức được thành lập trên cơ sở tự nguyện khi có ít nhất 5 thành viên tự nguyện gia nhập, không có quy định nào bắt buộc phải thành lập công đoàn cơ sở.

Tuy nhiên công đoàn cơ sở có vai trò đại diện, bảo về lợi ích hợp pháp cho người lao động nên việc thành lập công đoàn luôn được khuyến khích.

Trình tự thành lập công đoàn cơ sở được tiến hành thực hiện như thế nào?

Về trình tự thành lập công đoàn cơ sở, chị có thể tham khảo quy định tại Điều 12 Hướng dẫn 03/HD-TLĐ năm 2020 về thi hành Điều lệ Công đoàn Việt Nam như sau:

"12. Trình tự, thủ tục thành lập, giải thể công đoàn cơ sở theo Điều 14

12.1. Ban vận động thành lập công đoàn cơ sở

a. Nơi chưa có công đoàn cơ sở người lao động là đoàn viên hoặc chưa là đoàn viên công đoàn được vận động người lao động khác gia nhập công đoàn, liên kết thành lập công đoàn cơ sở thông qua hình thức tổ chức ban vận động.

b. Trong quá trình ban vận động tiến hành vận động người lao động gia nhập công đoàn, liên kết thành lập công đoàn cơ sở các thành viên ban vận động cử trưởng ban vận động và liên hệ công đoàn cấp trên gần nhất để được hướng dẫn, giúp đỡ, hỗ trợ.

c. Khi có 05 người trở lên (gồm người lao động đang là đoàn viên công đoàn và người lao động có đơn gia nhập công đoàn) tự nguyện liên kết thành lập công đoàn cơ sở trưởng ban vận động liên hệ công đoàn cấp trên để được giúp đỡ công tác chuẩn bị và tổ chức đại hội thành lập công đoàn cơ sở.

12.2. Đại hội thành lập công đoàn cơ sở

a. Thành phần dự đại hội gồm:

- Ban vận động thành lập công đoàn cơ sở.

- Người lao động đang làm việc tại đơn vị sử dụng lao động đã là đoàn viên hoặc chưa là đoàn viên có đơn xin gia nhập Công đoàn Việt Nam.

- Đại diện công đoàn cấp trên, người sử dụng lao động và các thành phần khác (nếu có) cùng dự, chứng kiến đại hội thành lập công đoàn cơ sở.

b. Việc tổ chức điều hành đại hội thành lập công đoàn cơ sở do ban vận động thực hiện; có thể mời thêm đoàn viên, người lao động ngoài ban vận động, có kinh nghiệm, uy tín tham gia điều hành hoặc làm thư ký đại hội.

c. Nội dung đại hội thành lập công đoàn cơ sở gồm:

- Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu.

- Báo cáo quá trình vận động người lao động gia nhập công đoàn và công tác chuẩn bị tổ chức thành lập công đoàn cơ sở.

- Công bố danh sách người lao động có đơn tự nguyện gia nhập công đoàn.

- Tuyên bố thành lập công đoàn cơ sở.

- Đại diện công đoàn cấp trên phát biểu (nếu có).

- Người sử dụng lao động phát biểu (nếu có).

- Bầu cử ban chấp hành công đoàn cơ sở.

- Bầu cử chủ tịch công đoàn cơ sở.

- Thông qua kế hoạch hoạt động của công đoàn cơ sở.

d. Việc bầu cử tại đại hội thành lập công đoàn cơ sở thực hiện bằng hình thức bỏ phiếu kín, theo Mục 8 của Hướng dẫn này. Phiếu bầu cử tại đại hội thành lập công đoàn phải có chữ ký của trưởng ban vận động thành lập công đoàn cơ sở ở góc trái, phía trên phiếu bầu.

đ. Những nơi do điều kiện sản xuất, kinh doanh, không thể triệu tập toàn thể người lao động có đơn xin gia nhập công đoàn dự đại hội thành lập công đoàn cơ sở thì ban vận động tổ chức lấy phiếu giới thiệu nhân sự và phát phiếu bầu cử ban chấp hành, chủ tịch công đoàn cơ sở cho đoàn viên tại các phòng, ban, tổ, đội, phân xưởng, nhóm công việc; đồng thời thực hiện công tác kiểm phiếu theo quy định và công bố kết quả bầu cử để toàn thể đoàn viên được biết.

e. Kết thúc đại hội thành lập công đoàn cơ sở, ban vận động bàn giao toàn bộ hồ sơ đại hội cho ban chấp hành hoặc đồng chí chủ tịch mới được bầu, gồm cả danh sách ban vận động để lưu hồ sơ, tài liệu thành lập công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn cơ sở.

g. Ban vận động chấm dứt nhiệm vụ sau khi tổ chức thành công đại hội thành lập công đoàn cơ sở."

Theo đó, việc thành lập công đoàn cơ sở phải đảm bảo thực hiện theo trình tự thủ tục tại Điều 12 nêu trên.